{تاریخ هنر جهان 2}
آغاز می کنم دفتر را با نام اهورامزدا. دیشب صفحات اول و دوم کتاب تاریخ هنر جهان اثر ارنست گامبریچ را مورد بررسی قرار دادیم. به دلیل اینکه من دوست ندارم هر دفتر طولانی شود و یا خسته کننده شود کوتاه کوتاه در مورد این کتاب سخن می گویم و نظرم را در موردش می گویم. صفحات را کم کم باهم پیش می بریم.
{دلیلی برای نقاشی کشیدن}
در دفتر قبل در مورد دلیل نقاشان برای کشیدن سخن گفتیم اما متاسفانه نصفه باقی ماند و ادامه را اینجا می گوییم. در دفتر قبل دو نقاشی پرتره پسر نقاشی اثر پیتر پل رونس و شب پر ستاره اثر ونسان ون گوگ را از دیدگاه دلیلی برای کشیدن را گفتیم. اولین چیزی که اینجا در آغاز باید بهش اشاره کنم این هستش که: ما انسان ها در فطرتمان وجود دارد که به دنیال کمال و زیبایی هستیم. ولی اگر به طور مطلق فقط بخواهیم زیبایی ها و کمال را ببینیم صد در صد از دیدن اثر هایی با مضمون های نا زیبا خوشمان نمی آید. ما مضمون های نا زیبایی را داریم که شاید به ظاهر زیبایی نداشته باشند اما باید درون هر چیز به دنبال زیبایی حقیقی باشیم. اهورامزدا وقتی انسان را خلق می کرد 40 شبانه روز در خاک ادم دست کاری قدرت می کرد و زیبایی خودش را درون انسان تعبیه می کرد. اهورامزدا برای کدام یک از موجودات دیگر اینگونه خودش را درگیر کرده؟ هیچ یک... هر گاه اهورامزدا موجودی را می خواست خلق کند. از ایزد ها و ملائک و فرشتگان کمک می گرفت و در زمانی کوتاه موجودری را خلق می کرد و ایزدی برایش تعبیه می کرد. اما چون به کار به آدم و انسان رسید. رو به تمام ملائک گفت: خاک و گل آدم را من سازم. و ملائک با تعجب گفتن: مگر همه را تو نساختی؟ ولی اهورامزدا گفت: آن هارا با دخالت و تصرف شما خلق کردم. هر کدام از مخلوقات ایزدی دارند اما این انسان خلیفه من است بر روی زمین. اما این انسان از روح من درونش تعبیه خواهد شد. به این شکل شد که انسان دارای زیبایی حقیقی شد. حتما ما شنیدیم که می گویند خداوند درون هر موجودی از روح خودش قرار داده. و این را هم می دانیم که فقط خود خدا زیبایی مطلق است. و اگر روحش درون انسان ها و تمام موجودات قرار گرفته پس تمام جانداران دارای زیبایی حقیقی هستن. به دنبال این زیبایی حقیقی باشید. درون هر چیز. دید یک نقاش بر تمام مظاهر طبیعت و هر چیزی که در این عالم وجود دارد تفاوت زیادی با دید یک انسان عادی دارد. زمانی که ما آدم ها فقط از دیدن چیز های زیبا لذت ببریم و به زیبایی ظاهری بسنده کنیم باعث میشود اگر یک اثر را که دارای زیبایی حقیقی است و زیبایی ظاهری ندارد را نتوانیم ببینیم. به عنوان مثال:
پرتره مادر نقاش دورر
از شما می خواهم بسیار به این نقاشی چشم بدوزید و دقت کنید. این نقاشی زنده است و می توانید حس هایی وصف نشدنی ازش بگیرید گویا داستان کامل زندگی فردی که نقاشی شده را با الهامات غیبی متوجه می شوید. اول چشم بدوزید و ادامه دفتر را بخوانید. در این نقاشی دورر تصویر مادر خودش را کشیده. مادری با صورتی پیر و فرسوده.اگر به این نقاشی بیشتر دقت کنید متوجه جزئیاتی می شوید که توی نقاشی نظر مخاطب را جلب خودش می کند. برای مثال: بیرون زدگی بیشتر از حد چشمان این زن و... البته بقیش و می زارم تا خودتا پیدا کنید. همه این جزئیات نشان دهده زندگی سختی بوده که این زن داشته. و لاغری بیش از حد و اینگونه جزئیات برای یک زن نمی تواند تخلیت نقاش باشد و همه ی اینها واقعیت داشته که نقاش آن هارا رسم کرده. انگار پشت این نقاشی داستانی طولانی از یک زندگی بسیار سخت و عذاب آور پنهان شده. اما از خودتان بپرسید که چرا دورر باید تصمیم بگیره مادر خود را بکشد؟ صد در صد هر آدمی برای اولین بار با نگاه اول رو از این نقاشی بر می گرداند و زیاد جذب این نقاشی نمی شود زیرا گفتم که انسان ها به صورت فطری به دنبال زیبایی های ظاهری هستن و زیبایی ظاهر هر چیز را می پرستند. می بینید که در این نقاشی خبری از زیبایی ظاهر نیست. زیبایی بیرون با نگاه اول ببینده را جذب خود می کند و اگر چیزی زیبایی بیرونی نداشته باشد باعث می شود مخاطب جذب آن چیز نشود. مادر دورر زیبایی بیرونی ندارد ولی در عوض زیبایی درونی دارد. این را در نظر خود داشته باشید که زیبایی درونی و باطنی و حقیقی با نگاه اول مشخض نمی شود. این زیبایی حقیقی نیازمند نگاه های بسیاری است و تامل زیادی می خواهد. یک نقاش وظیفه دارد درون هر صحنه نا زیبایی تامل زیادی بکند. به طوری که بتواند زیبایی حقیقی آن چیز را دریافت کند. به طور کلی زیبایی یک نقاشی به موضوع آن بستگی ندارد. به عنوان مثال:
چون مجبور شدم خودم عکس بگیرم از کتاب و من معمولا کتاب هارو پر از یادداشت های کوتاه و بلند می کنم. دلیل رونس برای کشیدن این نقاشی می تواند تحسین پسرش باشد. روبنس پسرش را بسیار دوست دارد و زیبایی اورا تحسین می کند و همین باعث شده که بخواهد این زیبایی را به همگان نشان دهد. چهره ای زیبا و دوست داشتنیه پسر روبنس هر لحظه من را بیشتر جذب می کند. و یک چیز دیگر که من را به خود جذب کرد استفاده از دو رنگ قرمز و مشکی بود. زیرا که استفاده از قرمز انگار روح تازه ای به این نقاشی داده بود.